انواع شکیات نماز و مسایل فقهی آن

پاسخ در خصوص شکیات نماز  : همیشه سعی کنید هنگام شک به یک طرف گمان بیشتری پیدا کنید و به همان عمل کنید که این بهترین روش برای از بین بردن شک است، اما اگر بعد از فکر کردن نتوانستید، یک طرف را ترجیح دهید به وظیفه شاک که در زیر می‌آید، عمل کنید. 

شکیات نماز 23 نوع است، به 6 مورد آن نباید اعتنا کرد، 9 مورد آن صحیح است که هنگام بروز نباید نماز را شکست، 8 مورد شکهایی است که نماز را باطل می‌کند. 

شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد و هنگام بروز آن نماز صحیح است، نباید انسان نماز را بشکند:  

اول: شک در چیزی که محل انجام آن، گذشته است، مثلاً در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه؛ 

دوم: شک بعد از سلام نماز، بعد از سلام شک می‌کند، 2 رکعت خوانده یا چهار رکعت؛ 

سوم: شک بعد از گذشتن وقت نماز، مثلاً شب شک می‌کند نماز ظهر را خوانده یا نه 

چهارم: شک کثیرالشک، یعنی کسی که زیاد شک می‌کند؛ (کسی که در سه نماز پشت سر هم مثلاً ظهر و عصر و مغرب یا در یک نماز سه بار شک کند) 

پنجم: شک امام و ماموم، مثلاً اگر امام جماعت شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت و ماموم او را یادآوری کند که رکعت دوم هستی، امام به شک خود نباید اعتنا کند و بر عکس؛  

ششم شک در نمازهای مستحبی، مثلاً نماز زیارت می‌خواند، نمی‌داند رکعت اول است یا دوم به هر کدام که عمل کند، اشکالی ندارد، ولی اگر شک کند رکعت دوم است یا سوم باید بنا بگذارد که رکعت دوم است تا نمازش صحیح باشد.  

شک‌های صحیح :

1- شک فقط در نمازهای چهار رکعتی صحیح است و در نماز دو و سه رکعتی باطل است.

2- در موارد زیر نباید نماز را شکست و به وظیفه‌ای که در زیر می‌آید، باید عمل کند:  

اول: شک بین 2 و 3 

بعد از سربرداشتن از سجده دوم، رکعت دوم آن که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به دستوری که بعداً گفته می‌شود، بجا آورد. 

دوم: شک بین 2 و 4 

بعد از سربرداشتن از سجده دوم که باید بنا بگذارد، چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند.

سوم: شک بین 2و 3و 4 

بعد از سربرداشتن از سجده دوم که باید بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت احتیاط نشسته به جا آورد.

چهارم: شک بین 4و 5

 بعد از سربرداشتن از سجده دوم که باید بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد، ولی اگر بعد از سجده اول، یا پیش از سر برداشتن از سجده دوم، این شک برای او پیش آید، بنا بر احتیاط استحبابی به دستوری که گفته شد عمل کند، اگر چه نمازش باطل است و باید دوباره بخواند.

پنجم: شک بین 3 و 4 

در هر جای نماز باشد، بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد. ششم : شک بین 4 و 5 

در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد. و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بجا آورد. هفتم :شک بین 3و5

 در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد ودو رکعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد.

هشتم: شک بین 3 و 4و 5 

در حال ایستاده، که باید بنشیند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته بجا آورد.   نهم: شک بین 5 و 6 

در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو بجا آورد. 

توجه : بقیه شک‌هایی که ذکر نشد، موجب بطلان نماز است و باید نماز را از ابتدا خواند.

نماز احتیاط سه گونه است:

1- نماز احتیاط یک رکعتی، بدون آنکه عمداً سر را از قبله برگردانید، حمد را آهسته می‌خوانید و بدون آنکه سوره بخوانید، رکوع می‌روید و دو سجده، تشهد وسلام را می‌خوانید و نماز تمام می‌شود.  

2- نماز احتیاط دو رکعتی ایستاده، بدون آنکه عمداً سر را از قبله برگردانید، مثل نماز صبح آهسته فقط حمد را بدون سوره خوانده و رکوع می‌کنید، همچنین رکعت دوم.    

3- نماز احتیاط دورکعتی نشسته، بدون آنکه عمداً سر را از قبله برگردانید، مثل تشهد که نشسته‌اید نشسته، تکبیر را به نیت نماز احتیاط می‌گویید، حمد را آهسته می‌خوانید، سپس کمی خم می‌شوید، ذکر رکوع را می‌گویید، سپس می‌نشینید و بعد از آن به سجده می‌روید، رکعت دوم را نیز همین گونه انجام می‌دهید، تشهد و سلام نماز را می‌خوانید (دو رکعت نماز نشسته، یک رکعت ایستاده محاسبه می‌شود)   

سجده سهو، بلافاصله بعد از سلام نماز بدون آنکه عمداً سر از قبله برگردد (سهواً اشکالی ندارد)، دوبار به سجده می‌روید و در هر بار در سجده می‌گویید «بسم الله وبالله السلام علیک ایها النبی و رحمه الله وبرکاته» و بعد از سجده دوم، تشهد و سلام را دوباره می‌خوانید و نماز پایان می‌یابد.