بازدارندگى‌نماز

* با توجه به آیه 45 سوره عنکبوت، نهى نماز از فحشا و منکر چگونه است؟ چرا با این‌که‌نماز،بازدارنده انسان از زشتى‌هااست، ولى بعضى انسان‌هاى نمازخوان‌به کارهاى ناشایست دست مى‌زنند؟

* با توجه به آیه: (...و أقم الصّلوة إنّ الصّلوة تنهى عن الفحشآء و المنکر...). نماز عملى عبادى و ذکر و توجه خاصى به خداوند سبحان است و اثر طبیعى آن ایجاد روحیه‌اى در انسان است که او را از فحشا و منکر باز مى‌دارد و نفسش را از زشتى‌هاى گناه پاک مى‌کند. طبیعت نماز،انسان را به یاد نیرومندترین عامل باز دارنده؛ یعنى اعتقاد به مبدأ و معاد مى‌اندازد، داراى اثر بازدارندگى از فحشا و منکر است، زیرا کسى که روزى پنج بار با بدن پاک و لباس پاک روى به درگاه خدا آورده و تکبیر بگوید، خدا را از همه چیز برتر و بالاتر شمرده و به یاد نعمت‌هاى او افتد و حمد و سپاس او را گوید و...
این امور سدّ نیرومندى در برابر گناه محسوب مى‌شود و او را از فحشا و منکر باز مى‌دارد، ولى هر نمازى به همان اندازه که از شرایط کمال و روح عبادت برخوردار است، نهى از فحشا و منکر مى‌کند؛ گاه نهى کلى و جامع و گاهى نهى جزئى و محدود دارد.
بى‌تردید کسى که نماز مى‌خواند، هر چند نمازش صورى و آلوده به گناه نیز باشد، نماز در او بى‌تأثیر نخواهد بود، گرچه ممکن است تأثیر این گونه نماز ضعیف باشد، زیرا اگر این گونه افراد همان نماز را هم نمى‌خواندند، چه بسا از این هم آلوده‌تر بودند، پس نهى از فحشا و منکر مراتبى دارد و هر نمازى با توجه به میزان رعایت شرایط آن، نماز خوان را از آن نهى مى‌کند. ویاممکن است عارضه‌اى از قبیل: عدم حضور قلب، عدم خلوص و نقصان شرایط بر نماز با ویژگى‌هاى یاد شده، اثر آن را ضعیف نماید.
بنابراین، هر چه توجه به خدا در نماز، افزایش یابد و خضوع و خشوع در آن کامل و اخلاص در آن بیشتر شود، اثر بازدارندگى آن نیز بیشتر و هر مقدار جنبه‌هاى یاد شده ضعیف شود، بازدارندگى آن نیز ضعیف خواهد شد.
قرآن کریم در ادامه آیه یاد شده مى‌فرماید: (وَلَذِکْرُ اللهِ أَکْبَرُ)؛ ذکر خدا از آن هم بالاتر و برتر است؛ یعنى نماز نه تنها عامل بازدارنده از فحشا و منکر است، بلکه موجب حیات و آرامش دل و ریشه و مایه اصلى هر خیر و سعادت است.
یادآورى این نکته لازم است که نماز، (قطع نظر از مضمون عالى آن) با توجه به شرایط صحت نیز دعوت به پاک‌سازى زندگى مى‌کند، چرا که مکان نمازگزار، فرشى که بر آن نماز مى‌خواند، آبى که با آن وضو مى‌گیرد و غسل مى‌کند و محلى که در آن غسل و وضو انجام مى‌شود، باید از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق دیگران پاک باشد. کسى که آلوده به تجاوز و ظلم، ربا، غصب، کم فروشى، رشوه خوارى و کسب اموال حرام باشد، چگونه مى‌تواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟ بنابراین، تکرار نماز در پنج نوبت، در شبانه روز، خود دعوتى به رعایت حقوق دیگران است.